İstisna Fatura Nedir? Nasıl Kesilir?
İstisna fatura, Katma Değer Vergisi (KDV) uygulanmayan ya da KDV’den muaf tutulan mal ve hizmet satışlarında düzenlenen özel bir fatura türüdür. Genellikle ihracat işlemleri, teşvikli yatırım projeleri, diplomatik işlemler ya da bazı tarım ürünlerinin teslimi gibi kanunen KDV’den muaf tutulan durumlarda kullanılır.
“İstisna faturası nedir?” sorusunun cevabı, hem alıcı hem satıcı için özel vergi durumlarını kapsayan resmi belge türüdür. Bu faturada “fatura tipi: istisna” ifadesi yer alır ve ilgili istisna kodu mutlaka belirtilmelidir.
İstisna Faturası Ne İşe Yarar?
İstisna faturası, KDV istisnası uygulanan işlemlerin hem muhasebe hem de vergi dairesi açısından doğru şekilde beyan edilmesini sağlar. Böylece KDV hesaplanmadan satış yapılır, ancak bu durumun gerekçesi fatura üzerinde açıkça belirtilir.
Bu, hem satıcının haksız KDV tahsilatından kaçınmasını hem de alıcının doğru muhasebe kaydı yapmasını mümkün kılar. Özellikle teşvikli işlemlerde ya da yurt dışına satışlarda istisna fatura nedir bilmek, vergi avantajlarından yararlanmak açısından büyük önem taşır.
İstisna Faturası Türleri Nelerdir?
İstisna faturaları, mevzuata göre farklı işlem türlerine göre sınıflandırılır. En yaygın türleri şunlardır:
- İhracat İstisnası Faturası: Türkiye dışına yapılan mal teslimlerinde kullanılır. KDV sıfır oranlıdır.
- Teşvikli Yatırım Teslimleri: Sanayi bölgelerinde yapılan bazı teslimlerde düzenlenir.
- Diplomatik Satışlar: Konsolosluklar ve büyükelçilikler gibi diplomatik misyonlara yapılan satışlar için kesilir.
- Tarım Ürünleri Teslimi: Belirli şartlara sahip tarım üreticileri bu fatura tipinden faydalanabilir.
Her bir işlem türü için farklı istisna kodları kullanılır. Örneğin, 351 istisna kodu, ihracat teslimlerini ifade eder.
İstisna Fatura Hangi Durumlarda Kesilir?
İstisna faturalar, KDV Kanunu’nun 11 ila 17. maddeleri arasında belirtilen durumlar için geçerlidir. Özellikle aşağıdaki durumlarda kesilmesi zorunludur:
- Yurt dışına satış yapılması
- Türkiye’de yerleşik olmayan yabancılara hizmet sunulması
- KDV’den muaf diplomatik kişiliklere mal/hizmet verilmesi
- 3065 Sayılı KDV Kanunu’nun istisna maddelerinde belirtilen özel teslim veya hizmetlerde
Bu işlemlerde normal fatura yerine “fatura tipi istisna ne demek?” sorusunun karşılığı olan istisna tipi kullanılarak kesilir.
İstisna Fatura Nasıl Kesilir?
İstisna faturası kesilirken aşağıdaki adımlar izlenir:
- e-Fatura ya da matbu fatura sistemine giriş yapılır.
- Fatura tipi “İstisna” olarak seçilir.
- İşleme uygun istisna kodu belirlenir (örneğin ihracat için 351 istisna kodu).
- Mal/hizmet detayları girilir, ancak KDV oranı “0” olarak işaretlenir.
- Açıklama bölümüne istisnanın türü ve dayanağı yazılır.
Bu fatura kesildikten sonra vergi beyanında ilgili KDV istisna satırına dahil edilmelidir. “KDV istisnası fatura örneği” için genellikle GİB’in belirlediği formatlar referans alınır.
İstisna Faturası Kimlere Kesilir?
İstisna faturaları yalnızca KDV’den muaf işlemler için hak kazanmış kişi veya kurumlara kesilir. Bunlar arasında şunlar yer alır:
- Yurt dışındaki alıcılar (ihracat kapsamında)
- Yatırım teşvik belgesi sahipleri
- Diplomatik temsilcilikler
- Vergiden muaf çiftçiler ve üreticiler
- Özel proje ya da Ar-Ge kapsamında destek alan firmalar
Bu nedenle herkesin istisna fatura alma hakkı yoktur. Alıcının yasal istisna kapsamına girdiğinden emin olunmalıdır.
İstisna Faturası Uygulanabilen Ürünler Hangileridir?
İstisna faturası yalnızca belirli ürün veya hizmetler için geçerlidir. Bunlar arasında:
- İhraç edilen mamul ürünler
- Teşvik kapsamında alınan makineler
- KDV’den muaf tarım ürünleri
- Diplomatik görevli alımları
- Serbest bölgelerde üretilen mallar
Her ürün grubunun farklı istisna gerekçesi olabileceğinden, kesilecek faturada uygun istisna kodu girilmelidir. Aksi takdirde fatura geçersiz sayılabilir.
İstisna Fatura Kodları Nelerdir?
e-Fatura sisteminde fatura tipi istisna seçildiğinde, işlem türünü temsil eden özel kodlar kullanılır. Bazı örnek istisna kodları şunlardır:
- 351 – İhracat teslimleri
- 354 – Teşvikli teslimler
- 302 – Diplomatik istisnalar
- 301 – KDV Kanunu madde 13’e göre istisnalar
Bu kodlar, hem Gelir İdaresi hem de muhasebe sistemleri tarafından işlem türünün sınıflandırılmasında kullanılır. “351 istisna kodu ne demek?” sorusu, ihracat faturaları için kod karşılığını belirtir.
İstisna Fatura Örneği
Bir ihracat işlemi için kesilen istisna fatura örneği aşağıdaki bilgileri içermelidir:
- Fatura Tipi: İstisna
- İstisna Kodu: 351
- Açıklama: “3065 Sayılı KDV Kanunu’nun 11. maddesi uyarınca ihracat istisnası”
- KDV Oranı: 0%
- Mal/Hizmet Bilgisi: Ürün adı, miktar, birim fiyat
- Toplam Tutar: 0 KDV’li hesaplama
Bu örnek, kdv istisnası fatura örneği arayanlar için pratik bir rehber işlevi görür.
Kimler İstisna Faturası Kesebilir?
İstisna faturası kesme yetkisi, KDV mükellefi olan, ilgili işlem türünde faaliyet gösteren kişi veya kuruluşlara aittir. Yani herkes istisna fatura düzenleyemez.
Örneğin bir firma ihracat yapıyorsa, dış ticaret faaliyetini belgelemesi koşuluyla istisna faturası kesebilir. Serbest bölgede faaliyet gösteren şirketler, teşvik belgeli yatırımcılar ve diplomatik işlemlerle yetkilendirilmiş firmalar da bu hakkı kullanabilir.
İstisna Faturası Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılır?
İstisna fatura muhasebe kaydı yapılırken KDV satırı “0” olarak girilir. Alış veya satış işlemi ise normal hesap planında işlenir. Örneğin, bir satış işlemi için şu şekilde kaydedilir:
- 120 Alıcılar hesabı (Borç)
- 600 Yurtiçi Satışlar hesabı (Alacak)
- 391 Hesaplanan KDV hesabı (0 TL, gösterilir ama rakamsal etkisi olmaz)
Bu kayıt istisna faturası nedir sorusunun muhasebe tarafındaki yansımasıdır.
İstisna Faturası Gider Olarak Yazılabilir mi?
Evet, eğer istisna faturası bir mal ya da hizmet alımına yönelikse ve ticari faaliyetin konusu dâhilindeyse, bu fatura da diğerleri gibi gider olarak kaydedilebilir. Ancak bu durumda indirilecek KDV olmayacağı için yalnızca ana tutar gider yazılır. “KDV istisnası fatura örneği” üzerinden yapılacak gider kaydı, defterlerde dikkatle işlenmelidir.
İstisna Faturası İptal Edilebilir mi?
İstisna faturaları da diğer e-fatura türlerinde olduğu gibi teknik olarak iptal edilebilir. Ancak iptal işlemi, GİB sistemleri üzerinden belirli süre içerisinde yapılmalıdır. Ayrıca iptal gerekçesi açık olmalı ve işlem istisna kapsamına hâlâ giriyorsa yeni fatura tekrar düzenlenebilir.
Bir Faturada Birden Fazla İstisna Olabilir mi?
Hayır, sistemsel olarak bir fatura üzerinde yalnızca tek bir istisna kodu belirtilebilir. Eğer birden fazla istisna işlem yapılacaksa, her biri için ayrı fatura düzenlenmelidir.
Bu, hem Gelir İdaresi Başkanlığı’nın hem de e-Fatura sistemlerinin teknik gerekliliğidir. “Fatura tipi istisna ne demek?” sorusunun en net yanıtlarından biri de budur: Her fatura, yalnızca tek istisna gerekçesine dayanabilir.